Po zakończonych żniwach gleba wymaga odpowiedniego przygotowania do nowego sezonu. Od tego, jak rolnik przygotuje stanowisko po zbiorach, zależy wschód, krzewienie i zimotrwałość ozimin. Dobrze przeprowadzony zestaw zabiegów agrotechnicznych pozwala ograniczyć chwasty, poprawić strukturę gleby i zatrzymać wilgoć, co ma kluczowe znaczenie szczególnie w suchych latach. Poniżej znajdziesz praktyczne wskazówki, jak krok po kroku przygotować pole do siewu zbóż ozimych, rzepaku i innych upraw.
Ocena pola po żniwach
Pierwszym krokiem jest ocena stanu pola po zbiorach. Warto sprawdzić, jak wygląda struktura gleby, czy występują zagęszczenia, koleiny, resztki pożniwne lub zastoje wody. Taka analiza pozwala dobrać odpowiedni zestaw zabiegów uprawowych. Pola po zbożach wymagają innych działań niż po okopowych czy rzepaku.
Należy też zwrócić uwagę na ilość i rozmieszczenie słomy. Zbyt gruba warstwa resztek utrudnia późniejszy siew i może powodować nierównomierne wschody. Jeśli słoma nie została sprasowana, powinna być dobrze rozdrobniona i równomiernie rozrzucona przez kombajn, co ułatwi późniejsze mieszanie z glebą.
Podorywka – pierwszy zabieg po zbiorach
Pierwszym etapem przygotowania pola do ozimin jest podorywka, czyli płytka uprawa gleby na głębokość 5–10 cm. Jej zadaniem jest przerwanie parowania wody, pobudzenie kiełkowania samosiewów i chwastów oraz wymieszanie resztek pożniwnych z glebą.
Podorywkę najlepiej wykonać możliwie szybko po żniwach, gdy gleba ma jeszcze odpowiednią wilgotność. Można ją wykonać kultywatorem, broną talerzową lub agregatem ścierniskowym. W miejscach, gdzie gleba jest bardziej zbita, warto użyć głębosza, aby poprawić przepuszczalność i napowietrzenie.
Po kilku tygodniach, gdy chwasty i samosiewy wzejdą, dobrze jest wykonać zabieg wyrównujący lub płytką orkę, która je zniszczy i przygotuje pole do siewu.
Nawożenie i analiza gleby
Po zbiorach warto wykonać analizę chemiczną gleby, która pokaże, jakich składników brakuje. Pozwoli to precyzyjnie dobrać nawożenie przedsiewne. W przypadku ozimin bardzo ważny jest fosfor i potas, które odpowiadają za rozwój systemu korzeniowego i odporność na zimowe warunki.
Jeśli analiza wskazuje niedobory, należy zastosować nawozy mineralne lub organiczne jeszcze przed uprawą zasadniczą. Nawozy fosforowo-potasowe najlepiej wymieszać z glebą podczas orki lub agregatowania. Warto również pamiętać o wapnowaniu, zwłaszcza jeśli pH gleby spadło poniżej 6,0. Odpowiedni odczyn poprawia przyswajanie składników i ogranicza rozwój chorób podstawy źdźbła.
Uprawa zasadnicza i przygotowanie łoża siewnego
Kolejnym etapem jest orka siewna lub uprawa uproszczona – w zależności od rodzaju gleby i systemu gospodarowania. Orkę najlepiej wykonać na głębokość 18–25 cm, zachowując odpowiednią wilgotność gleby. W glebach lekkich lepiej sprawdza się uprawa bezorkowa, która ogranicza straty wody i poprawia strukturę gruzełkowatą.
Po wykonaniu orki pole należy wyrównać i spulchnić agregatem uprawowym, tworząc tzw. łoże siewne. Powierzchnia powinna być równa, lekko zagęszczona pod nasionami i pulchna w górnej warstwie. Zbyt grudy lub bryły ziemi utrudnią siew, a zbyt drobne rozdrobnienie spowoduje zaskorupienie gleby po deszczu.
Ograniczanie chwastów i samosiewów
Po żniwach gleba zawiera dużo samosiewów i chwastów, które mogą stanowić konkurencję dla ozimin. Dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie płytkiej uprawy ścierniskowej i odczekanie kilku tygodni, aż chwasty wzejdą. Następnie można je zniszczyć mechanicznie lub – jeśli jest to konieczne – chemicznie, za pomocą herbicydów totalnych.
Ważne jest, aby zabieg wykonać odpowiednio wcześnie, by pozostałości herbicydu nie uszkodziły kiełkujących roślin. W gospodarstwach ekologicznych szczególną rolę odgrywa mechaniczne zwalczanie chwastów oraz wprowadzenie międzyplonów.
Zachowanie wilgoci w glebie
W ostatnich latach coraz częściej problemem jest niedobór wilgoci w okresie pożniwnym. Aby zatrzymać wodę, należy unikać zbyt głębokiej uprawy tuż po zbiorach i jak najszybciej wykonać pierwszy zabieg podorywkowy. Pozostawienie resztek pożniwnych na powierzchni ogranicza parowanie i chroni glebę przed przesuszeniem.
Dobrym rozwiązaniem jest też stosowanie międzyplonów, które poprawiają strukturę gleby, zwiększają ilość materii organicznej i pomagają zatrzymać wodę w profilu glebowym. Po ich przyoraniu działają jak naturalny nawóz zielony.
Termin siewu ozimin
Przygotowanie pola to jedno, ale równie ważny jest termin siewu. Zbyt wczesny siew może spowodować nadmierny wzrost przed zimą, a zbyt późny – słabe krzewienie i gorsze przezimowanie. Dla pszenicy ozimej optymalny termin przypada zwykle między 20 września a 10 października, w zależności od regionu kraju. Rzepak ozimy należy siać wcześniej – od połowy do końca sierpnia.
Prawidłowo przygotowane stanowisko powinno mieć równą powierzchnię, umiarkowaną wilgotność i luźną strukturę, by nasiona mogły kiełkować równomiernie i szybko się ukorzenić.
Podsumowanie
Przygotowanie pola do siewu ozimin po żniwach to proces, który wymaga odpowiedniej kolejności działań: rozdrobnienia resztek pożniwnych, wykonania podorywki, zniszczenia chwastów, przeprowadzenia nawożenia i przygotowania idealnego łoża siewnego. Dobrze wykonane zabiegi pozwalają zatrzymać wodę w glebie, poprawiają jej strukturę i zapewniają szybkie, wyrównane wschody. Dzięki temu oziminy wchodzą w zimę w dobrej kondycji, z mocnym systemem korzeniowym, co przekłada się na wyższe plony w następnym sezonie.